Perły naturalne i hodowane

Podział na perły naturalne i hodowane utracił już swoje pierwotne znaczenie dla większości kupujących z uwagi na zanik pozyskiwania tych pierwszych - w powszechnym obrocie handlowym dostępne są tylko perły hodowane. Mimo to, nieprawidłowo stosowana terminologia wciąż budzi wiele nieporozumień. Chcielibyśmy ułatwić Państwu poruszanie się w świecie pereł, zanim więc przejdziemy do charakterystyki gatunków pereł powinniśmy przede wszystkim omówić to zagadnienie.

Perły naturalne

Mianem "perły naturalne" (lub "perły prawdziwe") określamy kamienie powstające w organizmach mięczaków perłorodnych w sposób samorzutny, bez ingerencji człowieka. Powstanie prawdziwej perły jest zjawiskiem niezwykle rzadkim. Budulcem tego kamienia jest masa perłowa, wytwarzana przez tkankę nabłonkową płaszcza, która okrywa zewnętrzną część ciała mięczaków. Tkanka ta, odpowiedzialna za budowę i wzrost muszli perłopława, stanowi również mechanizm obronny przed atakującymi go pasożytami. Jeśli takiemu intruzowi uda się np. przebić muszlę i wniknąć do wnętrza organizmu, natychmiast otacza go, a następnie izoluje kolejnymi warstwami masy perłowej – dając w ten sposób początek perle naturalnej. Wbrew szeroko rozpowszechnionej legendzie perła naturalna nie może powstać na ziarnku piasku - niezbędna jest tu bowiem agresywna akcja naruszająca integralność ciała mięczaka. Z eliminacją ziaren piasku z wnętrza ciała małż radzi sobie poprzez zwiększone wydzielanie śluzu, który wypłukuje martwą materię z muszli.

Perły naturalne przez wieki stanowiły trofea poławiaczy pereł, były również dodatkową premią w procesie połowów zmierzających do pozyskania masy perłowej. Częstość znajdowania pereł zależała od gatunku poławianych mięczaków - w skrajnych przypadkach dla pozyskania jednej sztuki konieczny był połów wielu tysięcy małży. Na początku XX wieku, niedługo po rozpoczęciu hodowli, zaprzestano poszukiwania pereł naturalnych i dziś nowe egzemplarze trafiają na rynek wyłącznie jako efekt przypadkowych znalezisk, dokonywanych głównie przez rybaków poławiających małże i ślimaki w celach spożywczych. Ich cenę wyznacza rzadkość występowania (w zależności od wielkości są one od 17 do 200 razy droższe od pereł hodowanych). Praktycznie niedostępne w powszechnym obrocie handlowym, pojedyncze egzemplarze pereł naturalnych lub biżuterii z takimi perłami sprzedawane są głównie przez światowe domy aukcyjne, antykwariaty lub firmy skupujące owe trofea od rybaków. Na dzień dzisiejszy w Polsce nie ma firmy specjalizującej się w obrocie perłami naturalnymi. Spotykane często użycie określenia "naturalne" w stosunku do sprzedawanych kamieni pochodzących z hodowli jest dużym nadużyciem i świadczy o chęci wprowadzenia w błąd nabywców lub jest przejawem nieznajomości tematu. Podobnie nieuczciwą praktyką jest określanie mianem "prawdziwe perły" kamieni pochodzących z hodowli - użycie słowa "prawdziwe" (zakazanego niegdyś dla pereł hodowanych) zostało niedawno dopuszczone, ale wyłącznie w połączeniu ze słowem "hodowane" (choć nie jest to określenie, którego używają profesjonaliści).

Perły hodowane

Kamienie te powstają w wyniku celowej ingerencji człowieka w ciało mięczaka perłorodnego, zmierzającej do zapoczątkowania procesu formowania się perły. Stymulacja mięczaka do produkcji perły polega na wprowadzeniu w jego ciała tkanki nabłonkowej płaszcza, pobranej od innego osobnika, przy czym na dawców tkanki wybierane są organizmy o szczególnie pięknej masie perłowej pokrywającej wewnętrzną stronę ich muszli. Dobór taki pozwala zwiększyć prawdopodobieństwo uzyskania kamieni wysokiej jakości. W przypadku hodowli pereł jądrowych dodatkowo wprowadzane jest sztuczne jądro, które będzie stanowiło wzorzec kształtu i skróci cykl ich hodowli.

Pierwsze klejnoty będące wynikiem ingerencji człowieka w organizm perłopława uzyskiwano już w Chinach w XII wieku. Hodowla w większej skali została zapoczątkowana w Japonii, w początku wieku XX i z czasem spowodowała zanik pozyskiwania pereł naturalnych. Dziś już praktycznie wszystkie perły, które spotykają Państwo w handlu, uzyskane zostały w wyniku hodowli - takie też perły znajdą Państwo w naszej ofercie i o takich perłach mówimy w większości artykułów dostępnych w naszym sklepie.

W powszechnym użyciu jest również pojęcie "perły hodowlane" - jest to jednak termin nieprawidłowy. Mianem "hodowlane" określamy bowiem zwierzęta podlegające hodowli. Na określenie martwych obiektów (pereł, czy np. kryształów), które zostały uzyskane w efekcie hodowli, w języku polskim używamy słowa "hodowane" i jest to termin stosowany powszechnie w fachowej literaturze gemmologicznej, a także literaturze popularnej pisanej przez znawców tematu.

Klasyfikacja pereł z uwagi na tworzące je organizmy

Ze względu na środowisko bytowania mięczaka perłorodnego, perły (zarówno naturalne jak hodowane) dzielimy na słodkowodne i słonowodne (zwane często morskimi). Perły słodkowodne to kamienie tanie, popularne - egzemplarze naprawdę piękne w wodach słodkich uzyskiwane są niezmiernie rzadko. To one stanowią dziś podstawową ofertę polskich sklepów jubilerskich. W naszej biżuterii perły słodkowodne pojawiają się tylko wtedy gdy są naprawdę bardzo wysokiej jakości. Znacznie piękniejsze i cenniejsze są perły słonowodne, które dominują w naszej ofercie. Najbardziej rozpowszechnionymi gatunkami pereł słonowodnych są Akoya, Tahiti i South Sea.

Informacje na temat poszczególnych gatunków znajdą Państwo w osobnych artykułach:

Jeśli poszukują Państwo informacji na temat pereł innego rodzaju, odsyłamy do naszego słowniczka terminologii perłowej.

Perły naturalne i hodowane