Kryteria wyboru pereł
W niniejszym artykule zestawiliśmy najważniejsze kryteria, które determinują perłowe wybory, starając się wskazać Państwu różnice pomiędzy najważniejszymi gatunkami tych pięknych kamieni. Dla tych z Państwa, którzy poszukują biżuterii z pereł, niniejszy artykuł powinien stanowić najważniejszą lekturę, która pozwoli wybrać perły w sposób świadomy.
Stając przed decyzją o zakupie perłowej biżuterii większość Klientów nie potrafi dokonać racjonalnego wyboru, a najczęściej tego wyboru wręcz nie ma - brak wiedzy u Kupujących w naszym kraju powoduje, iż sprzedawcy (zarówno w internecie jak i nawet "markowych" sklepach stacjonarnych) oferują perły z najniższej półki, niemające wiele wspólnego z kamieniami tak cenionymi wśród koneserów. Co więcej - oferowane są one nieraz po cenach kilku lub nawet kilkunastokrotnie przewyższających ich rzeczywistą wartość. Wobec braku dostępności pereł wysokiej klasy w polskich sklepach, polski Klient nie zdaje sobie sprawy z tego, jak wygląda naprawdę piękna i cenna perła; przyjmuje zatem za pewnik, że kupuje kamień wartościowy. Najczęściej jednak tak nie jest. Czego powinniśmy szukać w perłach? Jakie są różnice pomiędzy różnymi ich gatunkami?
Połysk - najważniejsze kryterium oceny pereł
Zacznijmy od odpowiedzi na pierwsze pytanie. W artykule dotyczącym jakości pereł opisujemy czynniki, które składają się na końcową ocenę jakości (i zarazem wartości) pereł. Jeśli spojrzymy jednocześnie na klasyfikację pereł powinno nas zastanowić duże znaczenie połysku. Warto zauważyć, że - jeśli połysk nie będzie oceniony jako "wysoki" - perła nie ma szans być zakwalifikowana nawet do średniej klasy AA. Połysk jest bowiem cechą, którą ludzkie oko dostrzega w pierwszej kolejności - perła o wysokim połysku zawsze będzie oceniana jako piękniejsza, nawet jeśli ma mocno zdefektowaną powierzchnię i kształt różny od kulistego. Z połyskiem wiążą się również efekty optyczne widoczne na powierzchni perły zwane orientem (dla pereł jasnych) i overtonem - czyli tzw. wtórnymi barwami obserwowanymi w perle.
Jeśli uda nam się znaleźć perły o wysokim połysku i widocznym oriencie (lub pięknym overtonie), będą one rzucały się w oczy, bijąc na głowę jakiekolwiek inne, nawet jeśli pozostałe ich cechy nie będą kwalifikowały ich do egzemplarzy doskonałych. Zwracamy jednocześnie Państwa uwagę, iż oceny połysku można dokonywać jedynie przez porównanie dwóch egzemplarzy w tym samym świetle - w sklepach jubilerskich biżuteria prezentowana jest w gablotach oświetlonych żarówkami halogenowymi, podbijającymi połysk w sposób sztuczny - kupione w sklepie perły zupełnie inaczej będą wyglądać w świetle dziennym.
Jeśli weźmiemy pod uwagę poszczególne gatunki pereł, to ich ranking pod względem połysku i obserwowanych efektów optycznych będzie wyglądał następująco:
- Akoya - wysokiej klasy perły z tego gatunku są pod tym względem bezkonkurencyjne. Podkreślmy jednak: egzemplarze naprawdę wysokiej klasy (są one rzadkie), a nie jakiekolwiek.
- Perły Tahiti / South Sea - naprawdę piękne egzemplarze potrafią charakteryzować się wysokim połyskiem i niezwykłymi efektami optycznymi na powierzchni, lecz jest to znacznie rzadsze.
- Perły słodkowodne - zdecydowanie najsłabszy połysk, choć zdarzają się wyjątki; orient jest rzadkością i występuje jedynie w egzemplarzach o bardzo wysokiej, unikalnej jakości.
Zaznaczmy raz jeszcze - połysk powinien być podstawowym kryterium oceny pereł. Wie o tym każdy koneser, podkreśla to każda profesjonalna publikacja na temat tych kamieni. Jeśli chcą mieć Państwo perły naprawdę piękne, wyróżniające się spośród dość miernej oferty, którą proponują nam polskie sklepy jubilerskie (włączając w to również tzw sklepy "markowe") oraz internet (który niestety stał się rajem dla perłowych nadużyć), to należy szukać przede wszystkim egzemplarzy o jak najwyższym połysku. Jeśli musimy dokonać zakupu przez internet, szukajmy sprzedawców o dobrej renomie (najlepiej sprawdzonych przez koneserów czy znawców tematu), marek luksusowych i pamiętajmy iż jakość ma bardzo ścisły związek z ceną. Dobre perły są rzadkie i nigdy nie będą tanie.
Kształt pereł
W niektórych wzorach biżuterii z pereł doskonale sprawdzają się kamienie o formie niekulistej. Jeśli szukamy pereł o takim kształcie, powinniśmy wykluczyć z naszego wyboru perły Akoya. Są one bowiem w 99% przypadków okrągłe, a nawet w tym jednym procencie egzemplarzy nie spełniających tego warunku, odchylenia od idealnego, kulistego kształtu są bardzo niewielkie (wyjątkiem są tu kamienie barokowe, czyli o nieregularnej formie - są one jednak rzadkie i powstają w wyniku zaburzenia w procesie hodowli, lub użycia jąder ANGE).
Perły o kształcie owalnym, kropli, gruszki lub guzika czy też baroki spotkamy w każdym z trzech pozostałych gatunków. Największy wachlarz kształtów znajdziemy w bezjądrowych perłach słodkowodnych, gdzie idealna kula jest bardziej wyjątkiem niż regułą.
Barwa pereł - naturalna czy poprawiana?
Barwa jest kolejnym czynnikiem determinującym nasze wybory. Mamy tu następujące opcje:
- Biel jest klasyką i da nam swobodę wyboru pomiędzy perłami South Sea, Akoya i słodkowodnymi. Pamiętajmy jednak, iż perły nie są "śnieżnobiałe" i nie takich powinniśmy szukać. Po pierwsze - barwa podstawowa masy perłowej nie jest idealnie biała (stąd zresztą pojęcie: "kolor perłowy"). Po drugie: skoro kamień ma mieć wysoki połysk, to powinien odbijać światło i przedmioty z otoczenia, a owe odbicia będą determinować jego wygląd. Po trzecie: perła doskonała będzie charakteryzować się intensywnym orientem, a zatem refleksy świetlne obserwowane na jej powierzchni sprawią wrażenie istnienia barw wtórnych - i to właśnie stanowi o wyjątkowej urodzie egzemplarzy najwyższej klasy.
- Barwy szaro-srebrzyste. To rzadki, piękny kolor fantastycznie komponujący się np. z ubiorami w czerni. Mamy do wyboru przede wszystkim perły Akoya lub Tahiti, w których barwa ta występuje w naturze, choć bywa również uzyskiwana poprzez napromieniowanie pereł. W sposób sztuczny uzyskiwana jest również w perłach z wód słodkich, jednak rzadko kiedy z dobrym efektem.
- Barwy żółto-złociste. Złote South Sea są najcenniejszymi z pereł hodowanych. Barwa ta występuje również w perłach Akoya, zarówno jako naturalna (o mniej "metalicznym" wyglądzie) jak i uzyskiwana w wyniku barwienia (tu może doskonale naśladować "królową pereł"). Żółto-złocistą naturalną barwę przybierają również (rzadko) perły słodkowodne, bywają one również barwione na żółto lub złoto, choć najczęściej uzyskiwane efekty są mierne - barwione kamienie wyglądają w tym przypadku dość sztucznie.
- Czarne perły to przede wszystkim gatunek Tahiti, przy czym zaznaczmy, że mówiąc o perle "czarnej" mamy na myśli barwę ciemną, zazwyczaj różną od idealnej czerni. Perły idealnie czarne nie są kamieniami cenionymi - podobnie jak w przypadku gatunków białych, o ich pięknie i wartości decyduje gra świateł sprawiająca wrażenie obserwacji barw wtórnych (tzw. overtonu). Najbardziej cenionymi z barw wtórnych będą tu overton zielony lub oberżynowy; szczególnie ceniony jest rzadki efekt "pawiego oka" gdzie na krawędzi perły widzimy inną barwę niż w jej centralnej części. Alternatywą dla pereł Tahiti będą barwione perły Akoya lub słodkowodne - jednak dość rzadko udaje się tu uzyskać naprawdę dobre efekty.
- Barwy pastelowe (brzoskwiniowa, łososiowa, różowa, lawendowa) występują tylko w perłach słodkowodnych. Jeśli marzy nam się taka barwa, nie będziemy tu mieli alternatywy.
Wielkość pereł
Ostatnim z czynników, który będzie determinował wybór określonego gatunku pereł będzie ich pożądana wielkość. Może ona wykluczyć z naszych rozważań niektóre z gatunków. I tak - jeśli szukamy kamieni małych (do 7 mm) do wyboru będziemy mieli tylko perły Akoya i słodkowodne. W przedziale 7-10,5 mm w dostępny jest w zasadzie każdy gatunek (choć niektóre są rzadkie). Dla kamieni powyżej 11 mm powinniśmy z rozważań wyeliminować perły Akoya. Trzy pozostałe gatunki dostępne są w rozmiarach nawet do 20 mm, choć dla pereł słodkowodnych będą to tylko egzemplarze hodowane na jądrach (wciąż jeszcze rzadko spotykane w Polsce).
Porównujemy perły parami
W poniższych tabelach zestawiliśmy dla Państwa porównanie różnych par gatunków dla różnych kolorów. Mamy nadzieję, że znacząco ułatwi to Państwu dokonanie wyboru.
1. Perły białe
Gatunek 1 |
Gatunek 2 |
Podsumowanie różnic |
Białe South Sea
|
Białe Akoya
|
Wysokiej klasy perły Akoya będą miały lepszy połysk. Porównywane gatunki różnią się również wielkością: Akoya to perły małe, osiągają rozmiary do 10,5 mm, zatem szukając pereł większych (11-20 mm) z tej pary pozostają nam zatem tylko klejnoty z mórz południowych. Wśród pereł Akoya nie znajdziemy też egzemplarzy o kształcie łezki lub owalnym - jeśli poszukujemy takiej właśnie biżuterii, South Sea będą z tej pary jedyną opcją. |
Białe Akoya
|
Białe słodkowodne
|
W perłach słodkowodnych niemal regułą będzie słabszy połysk i nieokrągły kształt. Dostępne jednak będą większe rozmiary (te wyhodowane na jądrach osiągają wielkość nawet do 20 mm). |
Białe South Sea
|
Białe słodkowodne
|
Perły słodkowodne najczęściej będą miały słabszy połysk, niemal regułą będzie nieokrągły kształt (wyjątkiem są tu dostępne na rynku od kilku lat perły słodkowodne jądrowe), choć i w South Sea inne kształty zdarzają się często. Z tej pary tylko słodkowodne dostępne będą w małych rozmiarach. |
2. Perły szare / srebrzyste
Gatunek 1 |
Gatunek 2 |
Podsumowanie różnic |
Srebrne Akoya
|
Srebrne Tahiti
|
Różnice w tej parze dotyczyć będą przede wszystkim wielkości (jeśli szukają Państwo pereł powyżej 9-10 mm, to wybór ograniczy się do kamieni z Polinezji Francuskiej (dla gatunku Akoya nawet egzemplarze o średnicy powyżej 9 mm o tej barwie będą niezwykle rzadkie). Dla rozmiarów mniejszych niż 9 mm różnica będzie dotyczyć przede wszystkim połysku - dobre perły Akoya będą bardziej "szkliste" podczas gdy Tahiti mają wygląd bardziej metaliczny. Ostatnia z różnic dotyczy kształtu – w perłach Akoya regułą są egzemplarze kuliste, innych kształtów w tej parze szukajmy więc wśród kamieni z Polinezji Francuskiej. |
Srebrne Akoya lub Tahiti
|
Srebrne słodkowodne (barwione)
|
W przypadku pereł słodkowodnych, kolor uzyskiwany jest w sposób sztuczny, bardzo rzadko z dobrym efektem. Zazwyczaj kamienie takie mają bardzo słaby połysk - są bardziej szare niż srebrne. Czasem zdarzają się egzemplarze dobrej jakości, jednak nigdy nie będą tak piękne jak Akoya czy Tahiti. Tu zdecydowanie rekomendujemy wybór pereł morskich. |
3. Perły żółte / złote
Gatunek 1 |
Gatunek 2 |
Podsumowanie różnic |
Złote South Sea
|
Złote Akoya
|
Poza oczywistymi różnicami dotyczącymi wielkości i kształtu (Akoya są mniejsze i zawsze kuliste), istotną różnicę stanowi tu barwa – w perłach Akoya bardziej żółta niż złota i najczęściej o mniejszej intensywności. |
Złote Akoya
|
Złote słodkowodne (najczęściej barwione)
|
W obydwu gatunkach naturalna barwa jest bardziej żółta, słomkowa lub szampańska niż złota. Dla pereł słodkowodnych, w sznurach spotkamy zazwyczaj nieokrągły kształt, a z uwagi na rzadkość występowania tej barwy złoty kolor będzie zapewne efektem barwienia i nada im najczęściej trochę nienaturalny wygląd. |
4. Perły czarne
Gatunek 1 |
Gatunek 2 |
Podsumowanie różnic |
Czarne Tahiti
|
Czarne Akoya (barwione)
|
W tej parze perły Akoya można rozważać wtedy, gdy szukamy kamieni bardzo małych (poniżej 7-8 mm), szczególnie jeśli efekt barwienia jest bardzo dobry (są to jednak rzadkie przypadki). |
Czarne Tahiti
|
Czarne słodkowodne (barwione)
|
Podobnie jak wyżej - bardzo małe rozmiary trudno będzie znaleźć wśród kamieni z Polinezji Francuskiej. Zakup pereł słodkowodnych można rozważać jeśli efekt barwienia jest bardzo dobry (co jest rzadkie), szczególnie w przypadku wyrobów z perłą pojedynczą (kolczyki, zawieszki, pierścionki). |
Czarne Akoya (barwione)
|
Czarne słodkowodne (barwione)
|
Wybór zdeterminuje najczęściej poszukiwany rozmiar i kształt. |
5. Perły o barwach pastelowych
Gatunek 1 |
Gatunek 2 |
Podsumowanie różnic |
Pastelowe słodkowodne
|
Brak alternatywy (czasem spotyka się Akoya barwione na takie kolory, lecz efekty są bardzo nienaturalne) |
|
Na zakończenie należy zaznaczyć, iż eksperymenty z doskonaleniem metod hodowli oraz technikami barwienia prowadzone są nieustannie, a ostatnia aktualizacja niniejszego artykułu nastąpiła w sierpniu 2017 roku. Z czasem mogą więc pojawić się na rynku perły odbiegające od przedstawionych charakterystyk, które postaramy się dla Państwa aktualizować na bieżąco.