Jakość pereł

Perła jest wytworem żywego organizmu i jako taka nigdy nie jest idealna. Przy uważnej obserwacji niemal zawsze zauważymy mniejsze lub większe niedoskonałości jej powierzchni, kształtu czy blasku. Wobec wielu kryteriów, które brane są pod uwagę przy ocenie pereł, ich zintegrowany opis nie jest prosty, klasyfikacje stosowane do ich oceny bywają nieporównywalne, a subiektywizm ocen powoduje, iż perły opisywane jako kamienie najwyższej klasy przez jednego sprzedawcę, potrafią zostać odrzucone przez innego sprzedawcę jako niespełniające norm klasy najniższej, którą ów sprzedawca dopuszcza do obrotu.

Na co więc zwracać uwagę przy zakupie pereł? Co świadczy o ich dobrej jakości? Jakie czynniki mają wpływ na ich cenę?

W roku 1995 w Japonii przyjęto formułę oceny jakości perły nazwaną 4S + 2C, gdzie:

S (Size) - jest średnicą perły

S (Shape) - oznacza formę (kształt) perły

S (Spot) - mówi o jakości jej powierzchni

S (Shining) - opisuje jej połysk                                       

C (Colour) - jest barwą perły

C (Coating) - oznacza grubość powłoki perłowej dla pereł jądrowych

Nie jest to jedyny możliwy sposób opisu pereł - czasem ocenia się również np. stopień dopasowania pereł (naszyjniki perłowe), lub staranność montażu perły w wyrobie jubilerskim. Stosowane w handlu klasyfikacje AAA-A oraz A-D opisują syntetycznie dwa z kryteriów wspomnianej formuły, co w połączeniu z informacją o gatunku, barwie, kształcie i średnicy pereł, charakteryzuje je w sposób zwięzły, bardziej przydatny dla celów komercyjnych. Tabelę porównującą systemy AAA-A i A-D przedstawiamy w naszym artykule "Klasyfikacja pereł", tu zaś skupimy się na znaczeniu poszczególnych czynników składających się na ocenę tych kamieni opisaną formułą 4S + 2C, aby zwrócić Państwa uwagę na znaczenie poszczególnych jej czynników:

1 S (Size) - Średnica pereł. Wartość perły rośnie bardzo szybko wraz z jej wielkością i - szczególnie w przypadku większych rozmiarów - jest pochodną trudności związanych z jej uzyskaniem, co w bezpośredni sposób przekłada się na rzadkość jej występowania. W celu uproszczenia wyceny pereł są one poddawane sortowaniu w partie o rozpiętości średnic 0,5 mm. I tak np. perły o rozpiętości średnic 6-6,5 mm trafią do tej samej klasy cenowej, a naszyjnik z pereł o tej wielkości będzie uznawany za tzw. "garnitur", czyli naszyjnik z perłami o identycznym rozmiarze. Przy większych rozmiarach pereł rzadszych (oraz przy tańszych perłach słodkowodnych sprzedawanych w sznurach) stosuje się przedziały milimetrowe - perły Tahiti oraz South Sea będą klasyfikowane w partiach 9-10 mm, 10-11 mm itd., a z uwagi na rzadkość występowania i związana z tym trudność doboru kolorystycznego, sprawi, iż sznury tych pereł będą miały dwu- lub nawet trzymilimetrową rozpiętość. Przedziały milimetrowe stosowane są czasem również w sznurach tanich pereł słodkowodnych, gdzie - z uwagi na niewielkie różnice w cenach - dokładniejsza ich klasyfikacja mijałaby się z celem. Warto wiedzieć, iż w oznaczaniu przedziałów stosuje się pewne uproszczenia: 6-6,5 mm to zazwyczaj perły od 6 mm do 6,49mm, wielkość 6,5 mm najczęściej trafi już do wyższego rozmiaru 6,5-7 mm. Należy również pamiętać, iż w przypadku opisu pereł o kształcie kropli/gruszki/owalnym itp. podawana średnica perły jest jej mniejszym rozmiarem (obrazowo mówiąc - "szerokością", a nie "długością" perły)

2 S (Shape) - kształt perły. Najcenniejsze są perły o formie kulistej, przy czym dopuszczalne są tu niewielkie odchylenia kształtu. I tak o perłach okrągłych (kulistych) możemy mówić jeśli różnica ich najmniejszej od największej średnicy nie przekracza 2% - tak niewielkiej różnicy zazwyczaj nie jest w stanie dostrzec ludzkie oko. Przy odchyleniu średnic równym 2-5% będziemy mówić o perłach semiokrągłych, które również - na pierwszy rzut oka - wydają się idealne lub niemal idealne. Z niektórymi wzorami biżuterii pięknie komponują się perły o kształcie kropli lub owalne - znacznie tańsze od pereł o formie sferycznej. Najtańszymi perłami będą te o kształcie guzika lub formie mniej regularnej (tzw. barokowe), choć i one mogą urzekać swoim pięknem. Dokładniejszą charakterystykę form pereł przedstawiamy w naszym artykule "Kształt pereł"

3 S (Spot) - jakość powierzchni perły. Wzorcem jest tu powierzchnia pozbawiona jakichkolwiek defektów, jednak z uwagi na organiczne pochodzenie perły jest to ideał trudno osiągalny. W praktyce zaledwie 1% pereł hodowanych nie posiada łatwo zauważalnych zaburzeń powierzchni. W klasyfikacji pereł dopuszczono pewną ilość niedoskonałości (czasem nazywanych śladami wzrostu perły) nawet dla pereł najwyższej klasy - zazwyczaj określaną w procentach powierzchni wolnej od jakichkolwiek wad. Mówimy tu o śladach dostrzegalnych gołym okiem, gdyż obserwacja lupowa lub mikroskopowa zawsze ujawni na powierzchni perły liczne niedoskonałości, które nota bene będą najlepszym świadectwem tego, iż nie mają Państwo do czynienia z imitacją. Należy tu wspomnieć, iż prawdopodobieństwo wystąpienia zniekształceń powierzchni rośnie wraz z grubością powłoki perłowej, mamy więc tu ujemną korelację dwóch czynników świadczących o jakości perły. Warto również pamiętać, że dobry połysk maskuje defekty powierzchniowe i dlatego jest on istotniejszym czynnikiem przy klasyfikacji pereł i ocenie ich piękna.

4 S (Shining) - połysk perły. Jest to pierwsza cecha perły, którą dostrzega ludzkie oko i potrafi on zepchnąć w cień niedoskonałości jej powierzchni. Dla znawców jest to najistotniejszy czynnik oceny pereł i ma najważniejsze znaczenie przy ich klasyfikacji. Obserwowany połysk perły jest efektem kombinacji światła odbitego od jej powierzchni oraz od głębszych warstw powłoki perłowej co daje efekt trudny do naśladowania w imitacjach pereł. Cechę tę opisujemy zazwyczaj przez analogię - mówimy np. o perłach z połyskiem lustrzanym, szklistym, woskowym, jedwabistym lub o perłach matowych. Należy pamiętać, że ogromny wpływ na postrzeganie tej cechy pereł ma użyte oświetlenie - stosowane w sklepach jubilerskich żarówki halogenowe wzmacniają połysk perły, dlatego będzie ona wyglądać zupełnie inaczej gdy obejrzą ją Państwo w świetle dziennym lub innym oświetleniu sztucznym.

1 C (Colour) - barwa perły. Na postrzeganą przez ludzkie oko barwę pereł składają się: barwa podstawowa oraz wtórna. Barwa podstawowa jest zasadniczym kolorem masy perłowej, podczas gdy barwa wtórna (określana mianem overtonu) wywołana jest grą świateł na powierzchni perły oraz w głębszych warstwach powłoki perłowej, modyfikując jej podstawowy kolor. Wpływ barwy pereł na ich ocenę zależy od rzadkości występowania, mody oraz indywidualnych preferencji. Rzadkość występowania określonych barw powoduje jednak, iż do najcenniejszych zaliczane są:

- perły białe z overtonem różowym (szczególnie jeśli overton jest bardzo intensywny)

- perły czarne z overtonem zielonym (najbardziej cenione są te, w których występuje tzw efekt "pawiego oka", tj pośrodku perły obserwujemy inny kolor niż na jej obrzeżach)

- perły South Sea o naturalnym, intensywnie złotym kolorze - są to najdroższe z pereł hodowanych.

2 C (Coating) - grubość powłoki perłowej (dla pereł jądrowych). Jest to czynnik mający wpływ (pozytywny lub negatywny) na pozostałe kryteria oceny pereł, dlatego też przy klasyfikacji pereł - wobec oceny tychże kryteriów - bywa często pomijany. Intensywność barwy, postrzegany overton oraz dobry połysk charakteryzują perły o powłoce odpowiednio grubej, z drugiej strony wraz ze wzrostem jej grubości zwiększa się prawdopodobieństwo wystąpienia defektów na powierzchni perły oraz zaburzeń jej kształtu. Perły o cienkiej powłoce perłowej mają najczęściej idealną powierzchnię i kulisty kształt, jednak ich barwa jest zazwyczaj kredowobiała, a połysk mierny. Perły takie nie będą więc nigdy zakwalifikowane do najwyższej klasy. Niejednokrotnie przy obracaniu takich pereł występuje efekt "migotania" - poprzez warstwę masy perłowej, bardziej lub mniej widoczne jest jądro. W takim przypadku można się spodziewać ich niższej trwałości.

Wszystkie te czynniki wpływają na ceny pereł, które potrafią różnić się w bardzo znacznym stopniu. Jednak naoczne porównanie pereł niskiej i wysokiej jakości zawsze pozbawi Państwa wątpliwości czy cena warta jest zapłacenia, szczególnie jeśli - tak jak my - poszukują Państwo piękna doskonałego.